آیا دیدن لخته خون بعد از زایمان، طبیعی است؟

پس از زایمان، بدن زنان در حال تجربه دوره‌ای از بهبودی و بازیابی قرار می‌گیرد که ممکن است با تغییرات فیزیولوژیکی مختلف همراه باشد. یکی از این تغییرات که بسیاری از زنان تجربه می‌کنند، دیدن لخته خون است. در این راهنما از مجله زیبا باش، به تفصیل به این موضوع می‌پردازیم و اطلاعات مهمی در مورد لخته خون بعد از زایمان ارائه می‌دهیم. 

بدن و نقاهت پس از زایمان

دوران نقاهت پس از زایمان معمولاً بین 6 هفته به طول می‌انجامد. در طی این مدت، بدن سعی می‌کند به حالت قبل از بارداری بازگردد. یکی از این فرآیندها که بسیار شایع است، خونریزی پس از زایمان یا همان «نفاس» است. این خونریزی ناشی از ریزش لایه‌های داخلی رحم و خروج خون از بدن از طریق واژن می‌باشد. در این فرایند، ممکن است لخته‌های خونی نیز مشاهده شود.

لخته خون ماده‌ای است که از توده خون تشکیل شده و به حالت ژله‌ای به نظر می‌رسد. این وضعیت به ویژه در روزهای ابتدایی پس از زایمان بیشتر رخ می‌دهد و بخشی طبیعی از بهبودی بدن است. اما تفاوت‌های مهمی میان لخته‌های خونی طبیعی و لخته‌های خونی که نشانه مشکل می‌باشند وجود دارد که باید به آن‌ها توجه شود.

بیشتر بخوانید: همه چیز درباره زایمان در آب

چرا لخته خون بعد از زایمان ایجاد می‌شود؟

شایع‌ترین منبع تشکیل لخته خون بعد از زایمان، ریزش جداره داخلی رحم است. پس از زایمان، جداره داخلی رحم که در دوران بارداری ضخیم شده بود، به تدریج تخریب شده و بافت‌های اضافی از بدن دفع می‌شوند. اگر این خون و بافت‌ها به سرعت از بدن خارج نشوند، تجمع خون منجر به تشکیل لخته‌های خونی می‌شود. همچنین، اگر زایمان به صورت طبیعی انجام شده باشد، بافت‌های آسیب دیده در کانال زایمان نیز می‌توانند منبع دیگری برای خونریزی و تشکیل لخته باشند.

گاهی اوقات، این لخته‌ها در ساعات اولیه پس از زایمان بسیار بزرگ هستند و حتی ممکن است به اندازه یک گوجه باشند. اما با گذر زمان و بهبود رحم، حجم و تعداد لخته‌ها کاهش می‌یابد.

بیشتر بخوانید: عوامل موثر بر زایمان زودرس

مراحل مختلف خونریزی و لخته‌های خونی پس از زایمان

در چند هفته اول پس از زایمان، زنان ممکن است خونریزی و لخته‌های خونی را تجربه کنند که با گذشت زمان تغییر می‌کند. این مراحل به شرح زیر هستند:

24 ساعت اول پس از زایمان

در این مدت، خونریزی به اوج خود می‌رسد و رنگ خون قرمز روشن است. مقدار خونریزی به حدی است که ممکن است هر یک ساعت یک پد بهداشتی به طور کامل پر شود. در این مدت، لخته‌های خونی بزرگ به اندازه گوجه یا لخته‌های کوچکتر شبیه به حبه انگور نیز ممکن است دفع شوند. 

2 تا 6 روز پس از زایمان

در این مرحله، میزان خونریزی کمتر می‌شود و رنگ خون به قرمز-صورتی یا قهوه‌ای تیره تغییر می‌کند. این نشان می‌دهد که خونریزی ناشی از تخریب فعال بافت‌ها کاهش یافته است، اما لخته‌های کوچک به اندازه پاک‌کن همچنان ممکن است دفع شوند. 

7 تا 10 روز پس از زایمان

در این زمان، رنگ خون به قرمز-صورتی یا قهوه‌ای روشن تغییر کرده و میزان خونریزی کاهش بیشتری پیدا می‌کند. خونریزی در این مرحله معمولاً آن‌قدر کم است که نیازی به تعویض مداوم پد بهداشتی نیست. 

11 تا 14 روز پس از زایمان

در این دوره، خونریزی به مرور روشن‌تر می‌شود و ممکن است با افزایش فعالیت‌های فیزیکی، خون دوباره به رنگ قرمز بازگردد. با این حال، خونریزی در این مرحله معمولاً بسیار کمتر از روزهای ابتدایی است. 

3 تا 4 هفته پس از زایمان

در این مرحله، خونریزی به حداقل می‌رسد. گاهی اوقات ممکن است ترشحات سفید با رگه‌های خون قرمز یا قهوه‌ای دیده شود. برخی از زنان ممکن است در این مدت دوباره قاعدگی را تجربه کنند. 

5 تا 6 هفته پس از زایمان

در نهایت، خونریزی در این مرحله به پایان می‌رسد و ممکن است تنها لکه‌های کوچک خون دیده شود. البته گاهی نیز ممکن است خونریزی ناگهانی و مختصری در طول روز رخ دهد.

بیشتر بخوانید: پاره شدن کیسه آب جنین

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

در حالی که مشاهده لخته خون پس از زایمان یک پدیده طبیعی است، اما برخی نشانه‌ها وجود دارند که در صورت مشاهده آن‌ها باید فوراً با پزشک تماس گرفت. این نشانه‌ها شامل:

• خون قرمز روشن بعد از سه روز: اگر پس از سه روز همچنان خون قرمز روشن و زیاد دارید، این می‌تواند نشانه مشکل باشد.
• اختلالات تنفسی یا دشواری در نفس کشیدن
• تب بالای 38 درجه
• ترشحات بدبوی واژن که ممکن است نشانه عفونت باشد.
• باز شدن بخیه‌ها (در مواردی که بخیه در محل زایمان زده شده است).
• سردرد شدید یا از دست دادن هوشیار
• دفع لخته‌های خونی بزرگ (به اندازه توپ گلف یا بزرگتر) بعد از گذشت 24 ساعت از زایمان

خطرات جدی لخته خون پس از زایمان

یکی از خطرات جدی پس از زایمان، تشکیل لخته خون در عروق است که ممکن است منجر به عوارض شدید شود. زنانی که به تازگی زایمان کرده‌اند، بیشتر در معرض خطر تشکیل لخته خون در عروق هستند. این لخته‌های سیستمیک می‌توانند جریان خون را مسدود کرده و به مشکلات جدی مانند سکته، حمله قلبی، آمبولی ریه و ترومبوز سیاهرگ عمقی منجر شوند. علائم لخته‌های سیستمیک شامل درد یا فشار قفسه سینه، بی‌حسی یک طرف بدن، سردرد ناگهانی و شدید و تورم یا درد در یک پا است. در صورت بروز هر یک از این علائم، نیاز به مراقبت پزشکی فوری می‌باشد.

بیشتر بخوانید: نکات مهم بارداری فرزند دوم

درمان لخته خون پس از زایمان

بسیاری از زنان در دوران پس از زایمان از پدهای بهداشتی بزرگ برای کنترل خونریزی استفاده می‌کنند. اگر خونریزی شدید یا لخته‌های خونی به مدت طولانی ادامه یابد، پزشک ممکن است سونوگرافی انجام دهد تا بررسی کند آیا باقی‌مانده‌ای از جفت در رحم وجود دارد یا خیر. اگر حتی قطعه کوچکی از جفت باقی بماند، رحم نمی‌تواند به حالت طبیعی بازگردد و خونریزی ادامه پیدا می‌کند. در چنین مواردی، پزشک ممکن است دیلاسیون و کورتاژ انجام دهد تا بافت‌های باقی‌مانده را خارج کند. 

چطور می‌توان لخته خون را کاهش داد؟

اگرچه نمی‌توان از بروز لخته‌های خونی پس از زایمان به طور کامل جلوگیری کرد، اما برخی اقدامات می‌تواند به کاهش خونریزی و تشکیل لخته کمک کند:

·        مصرف آب فراوان و مواد ملین برای جلوگیری از یبوست و کاهش خطر باز شدن بخیه‌ها

·        رعایت توصیه‌های پزشک و جلوگیری از فعالیت‌های سنگین

·        استفاده از لباس‌های فشاری برای کمک به جریان خون و کاهش خطر تشکیل لخته

·        بالا نگه داشتن پاها هنگام نشستن یا خوابیدن برای کمک به بازگشت خون به قلب 

کلام آخر

به طور کلی، لخته خون بعد از زایمان یک بخش طبیعی از فرایند بهبود بدن زنان است، اما در برخی موارد ممکن است نشانه مشکلات جدی‌تری باشد. آگاهی از نشانه‌های خطر و مشاوره با پزشک در صورت لزوم می‌تواند از بروز مشکلات جدی‌تر جلوگیری کند.