بارداری خارج از رحم چه زمانی مشخص می شود؟

بارداری خارج از رحم با جایگذاری تخمک بارور شده در خارج از رحم مانند یکی از لوله‌های فالوپ اتفاق می‌افتد. در صورت گیر کردن تخمک بارور شده در این لوله‌ها و عدم حرکت به سمت رحم، رشد جنین متوقف می‌شود. از طرفی در صورت ادامه بارداری، سلامت مادر می‌تواند در معرض خطر قرار بگیرد. بنابراین با قرار گیری تحت نظر پزشک متخصص در ماه‌های اول بارداری می‌توان اقدامات لازم را سریعا انجام داد تا جلوی عارضه‎های آن را گرفت. در این مطلب از مجله زیبا باش همراه ما باشید تا همه چیز را درباره بارداری خارج از رحم بدانید. 

بارداری خارج از رحم

حاملگی خارج از رحم در واقع یک نوع بارداری ناقص است که خارج از رحم صورت می‌گیرد. این عارضه زمانی رخ می‌دهد که تخمک بارور شده در جایی غیر از رحم، لانه گزینی کند. این نوع از حاملگی اغلب در لوله فالوپ یعنی لوله متصل‌کننده تخمدان‌ها به رحم انجام می‌شود. اما این اختلال احتمالا در تخمدان، دهانه رحم و حفره شکمی هم اتفاق می‌افتد.

در بارداری‌های خارج از رحم، رشد و تکامل طبیعی جنین به درستی صورت نگرفته و متوقف می‌شود؛ زیرا تنها ساختار رحم به‌گونه‌ای است که می‌تواند از رشد سالم و طبیعی جنین حمایت کند. این عارضه در برخی مواقع باعث پارگی لوله فالوپ و ایجاد خونریزی و عفونت شدید می‌شود.

حتما بخوانید: مراقبت های بارداری پر خطر

علت داشتن حاملگی خارج از رحم چیست؟

هر عاملی که کند یا مختل شدن حرکت سلول تخم به سمت لوله‌ها برای جایگزینی را در پی داشته باشد، بارداری خارج از رحم را رقم می‌زند. موارد زیر از جمله دلایل اصلی ایجاد بارداری خارج از رحم هستند:

• عفونت: یکی از دلایل اصلی وقوع بارداری خارج از رحم، عفونت است که به علت تنگ شدن لوله‌های رحم منجر به این عارضه می‌شود.
• جراحی رحم و لوله‌های فالوپ: انجام هر گونه عمل جراحی روی رحم، دستکاری‌های رحمی و لوله‌های رحم می‌تواند منجر به وقوع بارداری خارج رحم شود.
• سابقه بارداری خارج از رحم: افراد با سابقه بارداری خارج از رحم در معرض وقوع دوباره این عارضه قرار دارند.
• آندومتریوز: در صورت وجود آندومتریوز و به دلیل خونریزی بافت هنگام پریودی، چسبندگی رخ می‌دهد و در نتیجه احتمال بارداری خارج از رحم بیش‌تر می‌شود.
• مصرف دخانیات: مصرف دخانیات هم از دیگر علل بارداری خارج از رحم است.
• ناباروری: هنگامی که فرد تحت درمان باشد به علت تغییر حرکات لوله‌های رحمی، احتمال بارداری خارج از رحم وجود دارد.
• استفاده از دارو‌ها و روش‌های پیشگیری از بارداری:  اگر هنگام استفاده از آی‌یودی، بارداری صورت بگیرد به احتمال زیاد خارج از رحم است. همینطور استفاده از دارو‌های ناباروری هم احتمال وقوع این عارضه را افزایش می‌دهند.

حاملگی خارج از رحم و سقط جنین

بارداری خارج از رحم به دلایل مختلفی برای سایر افراد ممکن است اتفاق بیفتد. اما وقوع همچین عارضه‌ای برای جنین کشنده است و امکان ادامه بارداری بدین شکل وجود ندارد. در صورت استقرار تخمک در خارج از رحم، نمی‌توان آن را به داخل رحم انتقال داد. از آنجایی که این عارضه برای مادر هم خطرناک است، سقط جنین و پایان دادن بارداری تنها راه‌حل این عارضه به حساب می‌آید.

بروز بارداری خارج از رحم را از کجا بفهمیم؟

• معاینه بدنی: گرفتن شرح حال و معاینه بدنی، اولین قدم برای اطلاع از بروز بارداری خارج رحم محسوب می‌شود.
• انجام تست بارداری: پزشک برای تایید بارداری، آزمایش خون گنادوتروپین جفتی انسان را تجویز می‌کند.
• سونوگرافی ترانس واژینال: با استفاده از این سونوگرافی، پزشک محل دقیق بارداری را می‌بیند. جهت انجام این تست، پزشک یک دستگاه عصا مانند را درون واژن قرار می‌دهد. در این روش از امواج صوتی برای ایجاد تصاویری از رحم، لوله‌های فالوپ و تخمدان‌ها کمک می‌گیرند.
• لاپاراسکوپی تشخیصی: برای تایید بارداری خارج از رحم از لاپاراسکوپی هم در موارد نادر استفاده می‌شود. اما شاید این سوال برای شما پیش بیاید که لاپاراسکوپی چیست و چگونه انجام می‌شود؟ لاپاراسکوپی روشی برای بررسی ساختار‌های حفره شکم و تشخیص حاملگی خارج رحمی است. در این روش پزشک ابزار‌های مخصوص را به وسیله برش‌های کوچک وارد دیواره شکم می‌کند.

اولین علائم بارداری خارج از رحم

علائم اولیه بارداری خارج از رحم شباهت زیادی با علائم بارداری‌های معمولی دارد. اما در این زمان احتمالا یک سری علائم متفاوت هم در طول عارضه بارداری خارج رحم ممکن است رخ دهد. خونریزی واژن، درد زیر شکم و لگن، مشکلات گوارشی و ادراری و درد‌شانه از جمله بارزترین آن‌ها به حساب می‌آیند که در ادامه توضیح می‌دهیم. 

خونریزی واژن

خونریزی واژینال ناشی از بارداری خارج از رحم با پریودی متفاوت است و اغلب به‌صورت گسسته رخ می‌دهد. این خونریزی شاید آبکی و گاهی متمایل به رنگ قهوه‌ای تیره باشد، اما همچنان برخی از زنان آن را با پریودی اشتباه می‌گیرند. البته خونریزی واژینال در دوره بارداری تقریبا شایع بوده و لزوما یک مشکل جدی را بیان نمی‌کند. اما با این حال در صورت بروز همچین اتفاقی با مراجعه به پزشک از سلامت خود مطمئن شوید.

مشکلات گوارشی و ادراری

در طول بارداری هنگام ادرار یا دفع ممکن است با مشکلاتی مانند درد و اسهال مواجه شوید. یک سری تغییرات در الگوی مثانه و روده در بازه بارداری طبیعی است و همینطور شاید ناشی از نفخ، عفونت دستگاه ادراری یا ناراحتی معده باشند. اما با مشاهده همچین علائمی در طول بارداری توصیه می‌شود حتما موضوع را به پزشک اطلاع دهید.

درد ‌شانه

یکی از علائم عارضه حاملگی خارج از رحم می‌تواند درد‌شانه در محل اتصال کتف و بازو باشد. معمولا هنگام بروز این درد، احتمال خونریزی و پارگی لوله فالوپ وجود دارد. بنابراین در صورت احساس همچین دردی بلافاصله به پزشک مراجعه کنید. اگر لوله فالوپ به دلیل حاملگی خارج از رحم پاره شود، آنقدر در و خونریزی شدید است که علائم دیگری به وجود می‌آورند. علائم ایجاد شده شامل موارد زیر می‌شوند:

• غش کردن، سرگیجه و ضعف
• افت شدید فشار خون
• فشار رکتوم و یا مشکلات گوارشی
• درد ناگهانی و تیز در زیر شکم که این اتفاق وضعیت اورژانسی به حساب می‌آید.

درد زیر شکم و لگن

به درد‌های شکم خصوصا در نواحی زیر شکم بسیار توجه داشته باشید. این درد‌ها به‌صورت ناگهانی یا تدریجی شروع و حالت مداوم یا ناپیوسته دارند. البته درد‌های شکم می‌توانند به دلایل مختلفی از جمله مشکلات معده، زخم‌های گوارشی و یا نفخ رخ دهند. بنابر این لزوما بیان‌کننده عارضه حاملگی خارج از رحم نیستند. اما اگر این درد‌ها همزمان با بارداری‌تان رخ داد، برای اطمینان موضوع را با پزشک در میان بگذارید.

حتما بخوانید: خطرات دیابت در بارداری

عوارض حاملگی خارج از رحم

حاملگی خارج از رحم هم یکی از مشکلاتی است که در صورت وقوع باید سریعا به پزشک مراجعه کنید. آشنایی با عوارض این مشکل، میزان اهمیت زیر نظر پزشک متخصص بودن را بهتر نشان می‌دهد.

سقط جنین در حاملگی خارج از رحم بسیار به چشم می خورد و شایع است. تقریبا نیمی از توده‌های حاصل از این عارضه بعد از چند روز از بین ‌می‌روند. بنابر این احتمال دارد که هیچ علامتی را مشاهده نکنید یا حتی متوجه بارداری‌تان نشوید. در برخی مواقع شاید درد خفیف و مقداری خونریزی مانند سقط جنین را داشته باشید. در صورت بروز همچین اتفاقی، نیاز به انجام هیچ کار دیگری نیست.

گاهی تخمک بارور شده با رشد در لوله فالوپ باعث کشیدگی لوله و بروز برخی علائم می‌شود. کشیدگی لوله فالوپ فقط تا میزان مشخصی ادامه پیدا می‌کند که به همین دلیل در صورت رشد تخمک بارور شده، احتمال پارگی لوله بیش‌تر می‌شود. نهایتا در صورت پارگی لوله فالوپ، خونریزی داخلی و درد شدیدی تجربه می‌کنید که یک موقعیت اورژانسی به حساب می‌آید.

جلوگیری از بارداری خارج از رحم

جلوگیری از بارداری خارج از رحم امکان‌پذیر نیست. اما تا حدودی می‌توان مانع از بروز آن شد. اکثر بانوانی که سابقه بارداری خارج رحمی داشته‌اند، مجددا می‌توانند حامله شوند. اما به دلیل افزایش خطر بارداری خارج رحمی، باید به‌صورت دقیق روند حاملگی را پیگیری کنند. پس غربالگری به موقع برای حاملگی خارج رحمی خصوصا در اوایل بارداری برای کاهش احتمال مرگ و میر ناشی از این عارضه حیاتی است.

خانم‌هایی که در معرض خطر بارداری خارج از رحمی هستند، باید از همان ماه‌های اول بارداری با سونوگرافی یا آزمایش خون تحت نظارت قرار بگیرند. از طرفی بسیاری از موارد حاملگی خارج رحمی به دلیل صدمه دیدن لوله‌های رحمی اتفاق می‌افتند. از این رو برای کاهش خطر آسیب به لوله‌های فالوپ و در نتیجه کاهش احتمال بارداری خارج رحمی موارد زیر را رعایت کنید.

·         درمان سریع هر گونه عفونت لگنی با هر شدتی

·         درمان سریع هر گونه عفونت قابل انتقال از راه جنسی با هر شدتی

·         استفاده از کاندوم هنگام رابطه جنسی در صورت امکان خطر ابتلا به عفونت‌های قابل انتقال از راه جنسی

·         ترک مصرف دخانیات

درمان بارداری خارج از رحم

بارداری خارج از رحم، غیرمنتظره و کمی ترسناک به نظر می‌رسد که احتمالا با احساسات زیادی از جمله غم و استرس همراه است. اما روش‌های حال حاضر به خوبی می‌توانند این اختلال را درمان کنند تا برای بارداری‌های بعدی نیز آماده شوید. روش‌های زیر رویکرد‌های درمانی رایج و متداول برای درمان عارضه بارداری خارج از رحم به حساب می‌آیند.

متوترکسات برای درمان بارداری خارج از رحم

گاهی پزشک برای جلوگیری از رشد تخمکی که بارور شده و خاتمه دادن به بارداری از دارویی به نام متوترکسات استفاده می‌کند. این دارو را به‌صورت آمپول تزریق می‌کنند و خاصیت تهاجمی کم‌تری نسبت به جراحی دارد. البته اگر لوله فالوپ از قبل دچار پارگی یا آسیب شده باشد، استفاده از این دارو امکان‌پذیر نخواهد بود.

جراحی برای درمان حاملگی خارج از رحم

در صورت پاره شدن یا در خطر پارگی قرار گرفتن لوله فالوپ، پزشک برای درمان بارداری خارج از رحم باید سراغ جراحی برود. جراحی، یک روش اورژانسی و نجات بخش به حساب می‌آید که معمولا به روش لاپاراسکوپی انجام می‌شود. در این روش شاید جراح فقط تخمک را از لوله فالوپ و یا کل لوله با تخمک داخل آن را خارج کند.