تب دنگی چیست و چگونه دربرابر آن مراقبت کنیم؟

تب دنگی که به نام‌های تب دانگ یا تب استخوان‌شکن نیز شناخته می‌شود، یک بیماری ویروسی است که توسط نیش پشه آئدس آلوده منتقل می‌شود. این بیماری به خصوص در مناطق گرمسیری و نیمه‌گرمسیری جهان شایع است و می‌تواند دارای علائم خفیف تا شدید باشد. با توجه به عدم وجود درمان اختصاصی برای تب دنگی، آگاهی از نحوه پیشگیری و مدیریت علائم این بیماری از اهمیت بسیاری برخوردار است.

در این مطلب از مجله زیبا باش، به معرفی تب دنگی، علائم آن و راهکارهای موثر برای مراقبت در برابر این بیماری خواهیم پرداخت.

تب دنگی چیست؟

تب دنگی Dengue fever، که به نام‌های تب دانگ یا تب استخوان‌شکن نیز شناخته می‌شود، یک بیماری ویروسی است که از طریق نیش پشه آئدس آلوده یا انتقال خون و فراورده‌های خونی از فرد مبتلا به دیگران منتقل می‌شود. هنگامی که یک پشه حامل ویروس دنگی انسانی را نیش می‌زند، ویروس وارد سیستم خونی او شده و عفونت را آغاز می‌کند. ویروس دنگی مستقیماً بر سیستم ایمنی بدن تأثیر می‌گذارد. این ویروس با فعال‌سازی سیستم ایمنی، باعث تولید سیتوکین‌های التهابی می‌شود که به عوارض مختلفی از جمله تب، درد عضلانی و استخوانی، لرزش، و علائم عصبی منجر می‌شوند.

ویروس دنگی همچنین باعث خونریزی و آسیب به رگ‌ها می‌شود. این واکنش منجر به اختلال در عملکرد پلاکت‌ها و کاهش تعداد آن‌ها در خون شده که می‌تواند به خونریزی در دستگاه گوارش، دستگاه ادراری تناسلی و سایر ارگان‌ها منجر شود. به همین دلیل، مدیریت و درمان صحیح این بیماری بسیار حیاتی است تا از عوارض جدی جلوگیری شود.

پشه‌های آئدس از نظر ظاهری با پشه‌های مالاریا کاملاً متفاوت هستند. بدن و پاهای آن‌ها با علائم سیاه و سفید مشخصی تزئین شده که به آسانی قابل تشخیص است. برخلاف بیشتر پشه‌ها که شب‌ها فعالیت دارند، پشه‌های آئدس در طول روز نیش می‌زنند. بیشترین زمان فعالیت آن‌ها اوایل صبح و عصر پیش از غروب است.

علائم تب دنگی

بسیاری از افراد ممکن است بدون هیچ علائمی از این بیماری رهایی یابند و در بسیاری دیگر، بیماری بدون مشکل خاصی بهبود می‌یابد. اما در یک گروه کوچک از بیماران، تب دنگی می‌تواند به شدت وضعیت بیمار را وخیم کرده و حتی منجر به مرگ شود. علائم خفیف این ویروس معمولاً 4 تا 6 روز پس از عفونت ظاهر می‌شوند و ممکن است تا 10 روز ادامه داشته باشند. برخی از این علائم عبارتند از:

·        تب بالا

·        سر درد شدید

·        درد پشت چشم

·        درد شدید در مفاصل و عضلات

·        خستگی شدید

·        حالت تهوع

·        استفراغ

بیشتر بخوانید: تغذیه اصولی موقع سرماخوردگی

این علائم معمولاً پس از یک هفته کاهش می‌یابند و به ندرت به مشکلات جدی یا کشنده منجر می‌شوند. با این حال، در برخی موارد، عوارض جدی‌تری نیز ممکن است رخ دهند، که شامل موارد زیر هستند:

·        خونریزی از دهان، لثه‌ها یا بینی

·        آسیب به سیستم لنفاوی و رگ‌های خونی

·        خونریزی داخلی که می‌تواند منجر به استفراغ خونی و مدفوع سیاه‌رنگ شود.

·        کاهش تعداد پلاکت‌های خون

·        استفراغ مداوم

·        لکه‌های خونی کوچک زیر پوست

·        نبض ضعیف

·        رنگ ‌پریدگی

·        عرق سرد

این عوارض می‌توانند وضعیت بیمار را به شدت بدتر کرده و نیازمند مراقبت‌های فوری پزشکی می‌باشد.

چگونه در برابر تب دنگی از خود مراقبت کنیم؟

هیچ دارویی برای درمان تب دنگی وجود ندارد، اما پزشک می‌تواند راهکارهایی برای مدیریت علائم و تعیین زمان مراجعه به اورژانس ارائه دهد. در مناطقی که تب دنگی شایع است، واکسن Dengvaxia برای افراد 9 تا 45 سال تایید شده و در سه دوز طی 12 ماه تزریق می‌شود.

در مناطقی که دسترسی به واکسن میسر نیست، جلوگیری از گزیده شدن توسط پشه‌ها امری حیاتی است. اگر در منطقه‌ای زندگی می‌کنید یا به منطقه‌ای سفر می‌کنید که تب دنگی شایع است، این نکات می‌توانند به شما کمک کنند تا از نیش پشه‌ها در امان بمانید:

1. سیستم تهویه مناسب: خانه خود را به سیستم تهویه مناسب مجهز کنید. به یاد داشته باشید که پشه‌های حامل ویروس دنگی از صبح تا غروب بیشتر فعال هستند، اما در شب هم ممکن است نیش بزنند.

2. استفاده از پشه‌بند: شب‌ها در مناطقی که تب دنگی شایع است، از پشه‌بند استفاده کنید.

3. پرهیز از سفر غیرضروری: اگر باردار هستید، در صورت امکان از سفر به مناطقی که تب دنگی شایع است، خودداری کنید.

4. لباس مناسب: پیراهن آستین بلند، شلوار بلند و جوراب بپوشید. حتی از کفشی استفاده کنید که تمام سطح پایتان را بپوشاند.

5. مواد دافع پشه: از مواد دافع پشه استفاده کنید. این مواد را می‌توان روی لباس، کفش، وسایل کمپینگ و توری تخت استفاده کرد.

6. جلوگیری از تجمع آب‌های راکد: پشه‌های حامل ویروس دنگی معمولاً در آب‌های راکد و حتی لاستیک‌های خودرو تجمع می‌کنند. حداقل هفته‌ای یک بار ظروف حاوی آب راکد مانند ظروف آب حیوانات و گلدان‌های گل را تمیز کنید.

با رعایت این نکات می‌توانید خطر گزیده شدن توسط پشه‌ها و ابتلا به تب دنگی را به میزان زیادی کاهش دهید.

بیشتر بخوانید: تقویت سیستم ایمنی بدن با طب سنتی

درمان تب دنگی

تب دنگی یک بیماری ویروسی است که درمان اختصاصی ندارد، اما می‌توان با مدیریت صحیح علائم، از شدت آن کاست. اقدامات لازم شامل حفظ وضعیت هیدراتاسیون، کنترل تب، استفاده از مسکن‌ها و ضد التهابات و در صورت لزوم، سایر مراقبت‌های پزشکی است. این بیماری ممکن است در برخی گروه‌ها مانند کودکان، زنان باردار و افراد مبتلا به بیماری‌های مزمن، شدیدتر ظاهر شود. کودکان به دلیل سیستم ایمنی ضعیف، بیشتر در معرض تب دنگی شدید هستند. برای همین، باید تحت نظر پزشک قرار گیرند و در صورت نیاز، بستری شوند.

زنان باردار نیز در معرض خطر بالاتری قرار دارند. تب دنگی در دوران بارداری می‌تواند به مشکلات جدی برای مادر و جنین منجر شود. بنابراین، آگاهی از نحوه پیشگیری و مدیریت تب دنگی و مشورت با پزشک ضروری است. افرادی که دارای بیماری‌های مزمن مانند دیابت، فشار خون بالا، یا بیماری‌های قلبی هستند، به دلیل ضعف سیستم ایمنی‌شان، کمتر قادر به مقابله با ویروس دنگی هستند. بنابراین، مدیریت مناسب تب دنگی و پیشگیری از عوارض جدی در این افراد بسیار مهم است.

در صورت ابتلا به تب دنگی، به یاد داشته باشید که برای کاهش درد و تب فقط از استامینوفن استفاده کنید. از مصرف داروهای آسپرین، ژلوفن، دیکلوفناک و موارد مشابه خودداری کنید، زیرا این داروها می‌توانند باعث خونریزی شوند.

چگونه علائم تب دنگی را مدیریت کنیم؟

مدیریت علائم تنها راه مقابله با تب دنگی است. اگر به این بیماری مبتلا شدید، این نکات را در نظر داشته باشید:

1. هیدراته نگه داشتن بدن: با نوشیدن آب و مایعات فراوان، بدن خود را هیدراته نگه دارید. این کار به کاهش تب و جلوگیری از کم‌آبی کمک می‌کند.

2. استراحت کامل: تا حد امکان استراحت کنید. بدن شما به انرژی نیاز دارد تا با ویروس مبارزه کند، بنابراین استراحت کافی بسیار مهم است.

3. استفاده از مسکن‌ها: در صورت نیاز به کاهش درد، می‌توانید با مشورت پزشک از مسکن‌هایی مانند استامینوفن استفاده کنید. این دارو به کاهش درد و تب کمک می‌کند.

4. پرهیز از داروهای خاص: از مصرف ایبوپروفن، آسپرین یا هر دارویی که می‌تواند خطر خونریزی داخلی را افزایش دهد، خودداری کنید. این داروها ممکن است وضعیت شما را بدتر کنند.

با رعایت این توصیه‌ها و مراقبت‌های پزشکی مناسب، می‌توان علائم تب دنگی را به خوبی مدیریت کرده و از عوارض جدی‌تر جلوگیری کنید.

جمع بندی

همانطور که اشاره کردیم، تب دنگی یک بیماری ویروسی است که از طریق نیش پشه آئدس آلوده منتقل می‌شود و در مناطق گرمسیری و نیمه‌گرمسیری شایع است. این بیماری می‌تواند از علائم خفیف مانند تب و درد عضلانی تا مشکلات جدی‌تر همچون خونریزی داخلی و کاهش پلاکت‌های خون متغیر باشد. برای مدیریت و مقابله با تب دنگی، مهم است که مایعات کافی بنوشید، استراحت کنید و تنها با مشورت پزشک از مسکن‌هایی مانند استامینوفن استفاده نمایید.

همچنین، برای پیشگیری از ابتلا، می‌توانید از پشه‌بند استفاده کرده، از مواد دافع پشه کمک بگیرید و از تجمع آب‌های راکد جلوگیری نمایید. در مناطقی که واکسن Dengvaxia در دسترس است، می‌توانید از آن برای پیشگیری از بیماری استفاده کنید. در هر صورت پیشنهاد می‌کنیم اگر علائم این بیماری را احساس کردید، هرچه سریع‌تر برای اقدامات درمانی به پزشک و اورژانس مراجعه نمایید.