صافی کف پا؛ علت ایجاد، علائم و نحوه درمان آن

صافی کف پا نوعی عارضه است که بیشتر کودکان دچار آن می‌شوند. بزرگسالانی که دچار صافی کف پا می‌شوند معمولاً یک بیماری زمینه‌ای داشته که روی پاهای آن‌ها تاثیر می‌گذارد. به هر حال صافی کف پا معمولاً ارثی بوده و کودک با آن متولد می‌شود. علائم صافی شامل درد، تورم یا سفتی است که قوس پا، پاها و گاهی اوقات پشت را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

کف پای صاف (Flat Foot) تنها در صورتی نیاز به درمان دارد که باعث ناراحتی شود، نشان دهنده یک اختلال زمینه ای باشد یا منجر به درد در جای دیگری از بدن شود. به هر حال اگر به دنبال درمان صافی کف پا هستید، برخی از دستگاه‌ها و ورزش‌های ساده می‌توانند به کاهش ناراحتی و درمان کمک کنند.

در این نوشتار از زیبا باش جزئیات بیشتری در مورد علل، علائم و سن مناسب برای درمان صافی کف پا ارائه خواهیم کرد. 

کف پای صاف چیست؟

افرادی که کف پای صاف دارند قوس بسیار کم یا حتی در کف پا هیچ گونه قوسی ندارند، به این معنی که ممکن است یک یا هر دو پا روی زمین به طور صاف قرار گیرد. صافی کف پا می‌تواند روی تراز بدن زمانی که فرد ایستاده، راه می‌رود یا می‌دود، تأثیر بگذارد. در نتیجه داشتن کف پای صاف می‌تواند باعث ایجاد درد در لگن، زانو و مچ پا شود. کف پای صاف که به آن pes planus نیز می‌گویند، تغییر شکل پا است که در آن قوس کف پا به طور کامل رشد نکرده است.

کف پای صاف چگونه ایجاد می‌شود؟

پای انسان دارای 33 مفصل است که 26 استخوان مختلف را در کنار هم نگه می‌دارد. همچنین بیش از 100 ماهیچه، تاندون و رباط دارد. قوس‌ پا به توزیع وزن بدن در پاها کمک می‌کند. ساختار قوس نحوه راه رفتن فرد را تعیین می‌کند. قوس باید هم محکم و هم انعطاف پذیر باشند تا با سطوح مختلف سازگار شود. افرادی که دارای کف پای صاف هستند، ممکن است هنگام ایستادن و راه رفتن، پاهایشان به سمت داخل بچرخد. این به عنوان بیش پرونیشن شناخته شده و همچنین ممکن است باعث شود پاها به سمت بیرون حرکت کنند.

افراد اغلب در دوران کودکی دچار صافی کف پا می‌شوند. با این حال، این بیماری می‌تواند در بزرگسالی نیز ایجاد شود. بسیاری از افراد مبتلا به کف پای صاف هیچ علامتی ندارند، اما برخی دیگر علائم مختلفی را تجربه خواهند کرد که به طور کلی به شدت بیماری بستگی دارد.

انواع کف پای صاف

به طور کلی، کف پای صاف به دو شکل خود را نشان می‌دهد:

·       کف پای صاف انعطاف پذیر: این وضعیت بیشتر در کودکان رخ می‌دهد. وقتی کودک می‌ایستد، قوس پای او از بین رفته و در زمان نشستن یا راه رفتن روی نوک پا، قوس دوباره نمایان می‌شود.

·        کف پای صاف سخت: در این گونه صافی کف پا، پای فرد زمانی که می‌ایستد، دچار قوس نخواهد بود. این وضعیت بیشتر در کودکان رخ داده اما امکان بروز در بزرگسالان نیز وجود دارد.

اما انواع صافی کف پا به سه صورت زیر دسته بندی می‌شود:

·        مادرزادی: این نوع از صافی کف پا اغلب در کودکان قابل تشخیص است. کف پای صاف مادرزادی بهتر است در سنین پایین درمان شود.

·        عملکردی: صافی کف پا عملکردی بر حسب اتفاق‌های مختلف و یا نحوه قرار دادن اشتباه پا بر روی زمین رخ می‌دهد.

·        ساختاری: در صافی کف پای عملکردی، ساختار مفاصل و استخوان‌ها باعث بروز این عارضه می‌شوند. 

علائم صافی کف پا

شایع ترین علامت صافی کف پا درد پا است. این می‌تواند در نتیجه کشیدگی عضلات و رباط‌های متصل رخ دهد. فشارهای غیرعادی روی زانو و لگن ممکن است منجر به درد در این مفاصل شود. اگر مچ پا به سمت داخل بچرخد این مشکلات بیشتر رخ می‌دهد. گاهی اوقات درد، تورم یا سفتی بر سایر نواحی بدن نیز تاثیر می‌گذارد. از این قسمت‌های تحت تاثیر می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

·        مچ پا

·        قوس پا

·        ران

·        زانو

·        باسن

·        پایین کمر

·        پایین پاها 

کف پای صاف همچنین می‌تواند باعث توزیع نابرابر وزن بدن شود. این ممکن است منجر به فرسودگی مداوم کفش‌ها سریع تر از حد معمول شود، به خصوص در یک طرف، که ممکن است آسیب‌های بیشتری به همراه داشته باشد. برخی افراد با کف پای صاف در راه رفتن و دویدن دچار مشکل می‌شوند.

علت بروز کف پای صاف

عواملی مانند چاقی، بارداری، دیابت، ضربه به پا، داشتن اعضای مبتلا به صافی کف پا در خانواده و ژنتیک ممکن است باعث صاف شدن کف پا شوند. برخی از این عوامل، ابتلا به این مشکل را بیشتر تحت تاثیر قرار می‌دهند. به هر حال رایج‌ترین علت صافی کف پا عبارتند از:

·        عوامل ژنتیکی، زیرا کف پای صاف می‌تواند در ژن‌ها از والدین به فرزندان منتقل شود.

·        قوس‌های ضعیف، به این معنی که وقتی فرد می‌نشیند، قوس آن قابل مشاهده است، اما هنگام ایستادن پا روی زمین صاف می‌شود.

·        صدمات پا یا مچ پا

·        فشار روی قوس پا به دلیل وزن اضافی

·        آرتریت یا آرتریت روماتوئید

·        آسیب، اختلال عملکرد، یا پارگی تاندون تیبیال خلفی

·        بیماری‌های سیستم عصبی یا عضلانی، مانند اسپینا بیفیدا، دیستروفی عضلانی، یا فلج مغزی

·        ائتلاف تارسال، که باعث می‌شود استخوان‌های پا به طور غیرعادی به هم جوش بخورند و منجر به سفت شدن و صاف شدن کف پا شود.

·        استفاده طولانی مدت از پاها، که می‌تواند باعث ضعیف شدن تاندون تیبیال خلفی، ساختار اصلی حمایت از قوس پا، در سنین بالاتر شود.

·        تاندونیت، که پارگی ناشی از استفاده بیش از حد یا آسیب‌های دیگر به تاندون است.

·        ناهنجاری‌های که ممکن است در دوران کودکی، با افزایش سن یا بعد از بارداری ایجاد شوند.

درمان کف پای صاف

برخی از افراد مبتلا به کف پای صاف ممکن است به طور خودکار اندام‌های خود را به گونه ای تنظیم کنند که از علائم جلوگیری شود. افرادی که علائمی ندارند، معمولاً نیاز به درمان نخواهد شد. با این حال اگر به دلیل صافی کف پا احساس درد می‌کنید، می‌توانید کفش‌های مناسب این درمان استفاده کنید. کفش‌های بسیار پهن می‌توانند درد را تسکین دهند.

کودکان معمولاً برای صافی کف پا به درمان نیاز ندارند. با این حال اگر دچار درد شوند، ممکن است نیاز به استفاده از کفی‌های نصب شده و ارتز داشته باشند. تکیه گاه‌ها و قوس طراحی شده در کف این کفش‌ها ممکن است فشار روی قوس را کاهش داده و در صورت خم شدن بیش از حد پا به سمت داخل، درد را کاهش دهند.

برخی از استخوان‌ها در دوران کودکی به درستی رشد نمی‌کنند، که می‌تواند منجر به صافی کف پا از بدو تولد تا بزرگسالی شود. در این موارد نادر، ممکن است نیاز به جراحی برای جداسازی استخوان‌های جوش خورده ضروری باشد. بزرگسالان همچنین ممکن است از ارتزهای پا استفاده کنند و افراد مبتلا به تاندونیت خلفی تیبیا ممکن است نیاز به استفاده از ارتز در لبه داخلی کفش باشند. استفاده از این ارتزها مقداری از فشار بدن روی بافت تاندون را کاهش می‌دهد. به هر حال بهتر است زیر نظر پزشک از ارتز استفاده کنید، زیرا استفاده از ارتزهای نامناسب یا استفاده نادرست از آن‌ها می‌تواند علائم را بدتر کند.

در صورت تشدید درد، می‌توانید از داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی استفاده نمایید. در مواردی که چاقی باعث ایجاد صافی کف پا شده است، پزشک با توصیه یک رژیم غذایی مناسب و ورزش جهت رسیدن به شاخص توده بدنی سالم و کاهش فشار روی قوس پا، به درمان صافی کف پا کمک می‌کند.

صافی کف پا تا چه سنی قابل درمان است؟

اگر این سوال برایتان پیش آماده که تا چه سنی می‌توان صافی کف پا را درمان کرد؟ در جواب باید گفت که درمان صافی کف پا به مولفه‌های بسیاری بستگی دارد. به عبارت دیگر نمی‌توان گفت که صافی کف پا تا چه سنی قابل درمان بوده و قبل از هر چیز باید علت صافی تشخیص داده شود. فاکتور سن دلیل مهمی بر درمان شدن یا نشدن صافی کف پا نیست. پزشک پس از تشخیص علت صافی کف پا می‌تواند درمان مناسب را به شما ارائه دهد. با این حال اگر در سنین بالا برای درمان اقدام کرده باشید، جراحی آخرین گزینه برای درمان است.  رویکرد جراحی در نهایت بر اساس سن، علائم و ماهیت تغییر شکل ساختاری کف پای شما، متفاوت خواهد بود. 

خلاصه

صافی کف پا زمانی اتفاق می‌افتد که فرد دارای قوس کف پا کم یا کلا دارای قوس نباشد. صافی کف پا اغلب باعث مشکلات در راه رفتن و گاهی درد می‌شود. دلایل مختلفی برای صافی کف پا وجود دارد که همه این شرایط باعث ناراحتی و علائم نمی‌شوند. گاهی اوقات، زمانی که این بیماری در دوران کودکی ایجاد می‌شود، معمولاً با بزرگ شدن کودک از بین می‌رود. با این حال اگر علائم کاهش نیافت و درد باعث اختلال در زندگی شما شده است، لازم است برای درمان اقدام کنید. درمان ممکن است شامل استفاده از ارتزهای پا و داروهای ضد التهابی باشد. در موارد نادر به جراحی نیاز خواهید داشت.

به طور کلی سن خاصی برای درمان صافی کف پا در نظر گرفته نشده و درمان به علائم شما بستگی دارد. در نهایت اگر سوالی در زمینه درمان صافی کف پا دارید یا هنوز در این زمینه دچار ابهام هستید، سوالات خود را با کارشناسان ما در زیبا باش در میان بگذارید.